We zoefden door het Laplandse landschap. De zon ging onder en ik zat moe maar voldaan in een comfortabele bus. Ik had me samen met mijn medestudenten een dag lang ondergedompeld in de leefwereld van de Samen. We waren in het zilvermuseum geweest en hadden gezien hoe rendierhouders hun rendieren van elkaar scheidden nadat die de hele winter in een gezamenlijke kudde hadden geleefd. Het was een indrukwekkende en intensieve dag.
Ineens werd ik uit mijn gedachten gerukt door een opmerking van onze docent. ‘Ingrid, beluister dit eens, dit is geweldige muziek.’ Ik kreeg een koptelefoon op mijn hoofd en viel midden in het nummer I took up the runes van Jan Garbarek. De combinatie van de muziek, de ondergaande zon, het landschap en de indrukken van die dag, maakt dat de herinnering nog altijd in mijn geheugen gegrift staat.
Natuurlijk kocht ik later de cd en draaide ik, ook toen ik al lang en breed weer in Nederland woonde, regelmatig dat nummer van Garbarek. En nog steeds, maar dan nu via Spotify. Het symboliseert voor mij een ultiem gevoel van vrijheid en nieuwe perspectieven zien. Ik was dat jaar in Noord-Zweden en maakte via mijn studie kennis met de Samische cultuur en geschiedenis (ja, ook de taal/talen, maar die is/zijn net als het Fins moeilijk te volgen). Hoe blikverruimend wil je het hebben: weggerukt uit je eigen cultuur en ondergedompeld worden in twee andere, de Zweedse én de Samische.
De Samen zijn, net als een aantal andere volken in de wereld, een oorspronkelijke bevolking. Ze hebben een diepgewortelde verbinding met de natuur, een eigen zangvorm ‘jojk’ en leven in het noorden van de Scandinavische landen. In dat jaar leerde ik via hen een kant kennen van mezelf die ik nog niet kende. Ik heb ervaren hoeveel ruimte er ontstaat als je nieuwe invalshoeken ziet en toelaat. Noem het vrije aandacht of meer mentale ruimte. Het effect is dat je dingen ziet die je eerder niet zag en dat biedt nieuwe mogelijkheden. Dat willen we toch allemaal?!
Mensen die mij goed kennen weten dat ik dol ben op ronde vormen. Ik vind het heerlijk om te zien en ervaren hoe alles uit elkaar gaat en weer samen komt. Mijn ervaringen van toen in Noord-Zweden en de kennismaking met de Samische cultuur en geschiedenis komen nu weer terug in werk. Niet letterlijk weliswaar, maar wel als het gaat om de verbinding met jezelf en het bieden van nieuwe perspectieven. Deze twee elementen vormen de basis in alles wat ik doe en aanbied. De zaden die toen zijn geplant, oogst ik nu en daar profiteren mijn klanten nog elke dag van.
(Foto: Lapland Material Bank / Rayann Elzein)
