Hoe erg vind jij het om iets niet te weten? Het gebeurde me de afgelopen weken weer. Ik wist even niet wat ik zou kiezen. Zal ik wel of niet een nieuwe auto kopen? En als ik dan een nieuwe koop, wordt het dan een zakelijke auto of toch financial lease?
Ik heb informatie ingewonnen, heb mensen gevraagd en de garage gebeld over mogelijke kosten die ik nog aan de huidige ga krijgen. Met als resultaat dat ik veel weet, maar nog altijd geen idee had van wat ik wil. En daar gaf ik mezelf toch weer behoorlijk voor op de kop.
Hoe kan het toch dat we zo krampachtig omgaan met niet-weten? Ik denk steeds vaker dat het schoolsysteem hier mede debet aan is.
Als ik terugdenk aan mijn middelbareschooltijd, dan doemt vaak één van mijn aardrijkskundedocenten op. Hij had een bijzondere gewoonte om onze kennis te testen. In plaats van dat hij schriftelijke overhoringen afnam, vond hij dat één mondelinge vraag ook volstond. Wist je het antwoord, dan kreeg je een 10. Wist je het niet, dan werd het een 1.
Het is een simpele methode, maar ik werd er altijd behoorlijk zenuwachtig van. Het was een soort alles of niks, waarbij niet-weten compleet werd afgestraft.
Nu schets ik een extreem voorbeeld, maar ook de reguliere wijze van overhoren en toetsen is erop gericht dat je het moet weten om een goed cijfer te halen. En ik denk dat daar ook in het dagelijks leven vaak genoeg aan wordt gerefereerd.
‘Weet je het nu nog niet?’ ‘Als je het morgen nog niet weet, dan beslis ik wel zelf.’ Hoe vaak hoor je niet van dit soort uitspraken?
Even terug naar de auto. Ik merkte dat ik er niet uit kwam. Mijn hoofd bleef maar rondjes draaien en argumenten wisselden zich af in mijn gedachten. Tegelijkertijd had ik ook nog eens het idee dat ik nog niet alles wist om een goede keuze te maken. Ik bleef malen.
Ik besloot het over een andere boeg te gooien door mijn lijf in te schakelen. Daarvoor gebruik ik simpelweg een aantal ronde matjes. De werkwijze komt uit de systemische wereld en wordt daar vaak gebruik bij familie- of organisatie-opstellingen. Ik gebruik het dus ook om helderheid te krijgen in lastige keuzes.
Wat doe ik precies? Ik schrijf verschillende opties op een A-4, hussel die door elkaar en leg ze op de kop op de vloer. Vervolgens leg ik daar matjes op, zodat ik niet weet wat waar ligt. Dan ga ik één voor één op elk matje staan. Er is er altijd eentje die het beste voelt en dat is dan ook de keuze waar ik voor ga.
Soms word ik nog even op het verkeerde been gezet als het matje ‘niet gezien alternatief’ eruit komt. Dat betekent dat er een keuzemogelijkheid is die ik zelf nog niet had bedacht. Dat vraagt dan nog wat extra tijd.
Bij de keuze voor de auto kwam die optie er gelukkig niet uit: ik houd ‘m nog even.
